Người dân tộc Lự sống chủ yếu ở hai huyện Phong Thổ và Sìn Hồ ở tỉnh lai châu . Sinh sống ở gần nguồn nước, gắn bó với núi rừng nên người phụ nữ dân tộc này có truyền thống trồng bông, nuôi tằm, dệt vải. Trước khi lấy chồng, các thiếu nữ đã được bà, mẹ truyền cho kỹ thuật thêu thùa, may vá, để tự may những bộ trang phục cho mình, cho chồng con sau này. Chính vì vậy mà tài nghệ may vá, thêu thùa của các cô gái Lự rất tinh xảo.
Sau khi lấy bông, se sợi, họ dệt thành những tấm vải lớn rồi mang đi nhuộm trong thùng chàm 3 ngày, cho thêm chút gio để cho vải chuyển sang màu thẫm. Sau đó, vải được cho vào chõ đun lên để màu chàm quyện chặt vào từng sợi vải.
Áo của người phụ nữ Lự thường là áo tứ thân. Mỗi tấm áo được cắt ghép từ 6 miếng vải hình rẻ quạt, tạo cho chiếc áo có vạt xòe rộng so với eo, tạo nét duyên dáng trong mỗi bước đi và cũng thoải mái khi lao động.
Nhưng điều đặc biệt trên trang phục của người phụ nữ là nghệ thuật thêu tinh tế với những hoa văn kết hợp. Cổ áo được nẹp bằng những miếng vải được thêu cầu kỳ, nhiều màu sắc nhưng được kết hợp hài hòa và khéo léo, nổi bật trên chiếc áo màu chàm truyền thống.
 |
| Trang phục truyền thống của người phụ nữ lự. Ảnh: Baolaichau |
Ở phía cổ tay áo được viền bằng một vòng vải hoa nhỏ, ở phía sát nách cũng có một viền hoa sặc sỡ chạy vòng quanh ống tay. Trên thân áo bên trái thêu một đường chỉ nhỏ hình gióng trúc chạy từ cổ thẳng xuống vạt áo bằng chỉ các màu.
Điểm nhấn ở trên bộ trang phục là phần họa tiết phía quanh eo, được ghép bằng những miếng vải màu mà người Lự thường hay gọi là "con suối uốn lượn" tạo điểm nhấn cho vòng eo. Hai bên vạt áo được đính hai dây vải hoa, dải dây bên sườn phải có năm tua bằng sợi len các màu có xâu những hạt cườm. Khi mặc người ta vắt chéo thân bên trái sang phía sườn phải và buộc hai dây vải với nhau, dây được buộc buông thõng tới gần đầu gối, khi bước đi hai dải dây nhún nhảy đung đưa tạo sự uyển chuyển mềm mại cho người phụ nữ.
Một bộ trang phục truyền thống của người Lự phải gồm cả khăn đội đầu, áo, váy, thắt lưng mới đủ bộ. Váy là trang phục rất được ưa chuộng của những người phụ nữ nơi đây. Người ta cũng chia ra làm hai loại váy.
Đối với những trang phục mặc ở nhà và khi lao động thường bớt cầu kỳ. Phần nửa dưới thường đen tuyền, còn từ đầu gối trở lên thì dệt các đường sọc màu sắc rực rỡ xen kẽ. Hàng ngày người phụ nữ Lự thường mặc từ hai đến ba chiếc váy cùng một lúc. Chúng được lồng vào nhau thành nhiều tầng, mỗi chiếc cách nhau 3 đến 4 cm theo chiều cao dần. Người phụ nữ Lự quan niệm mặc như vậy vừa kín đáo vừa đẹp, vừa có thể thay đổi cho nhau, khi chiếc váy ngoài đã cũ.
 |
| Các thiếu nữ dân tộc Lự ngay từ nhỏ đã thành thạo thêu thùa, may vá. Ảnh: Langvietonline |
Đặc biệt trang phục lễ hội của họ thường được trang trí cầu kỳ và sặc sỡ khác hẳn so với những trang phục thường mặc để lên nương, lên rẫy. Ở gấu váy thường thêu nổi, phần giữa váy là các sắc màu xanh hồng, tím, vàng đan xen nổi bật.
Ngoài ra, họ còn có một chiếc khăn đội đầu bằng vải nhuộm chàm màu đen. Trên mỗi đầu khăn dệt xen kẽ các đường chỉ trắng to nhỏ và hai đường chỉ vàng chạy ngang tô điểm thêm cho chiếc khăn thêm phần duyên dáng. Khi đội khăn, họ thường quấn quanh đầu nhiều vòng và búi nghiêng về phía bên trái đầu.
Để điểm xuyết thêm cho trang phục, những người phụ nữ này còn làm duyên bằng những chiếc vòng cổ bằng bạc, phía hai đầu vòng được uốn gập ngược lại tạo ra hai lá hình tam giác, trên mặt lá có chạm khắc hoa dây mềm mại. Nhiều phụ nữ còn đeo các vật trang sức bằng kim loại quý, đá hoặc ngà voi được chạm khắc rất tinh xảo.
Anh Phương
