Đến Hy Lạp sau chuyến bay gần bốn giờ đồng hồ từ Thụy Điển, một lộ trình kỳ quặc vì hai nước nằm ở hai đầu châu Âu, có lẽ không du khách balô nào điên rồ lặn lội một hơi từ cái lạnh cắt da của vùng Scandinavia để đến với những cơn nắng như thiêu vùng Địa Trung Hải.
Cảnh vật từ sân bay vào trung tâm thành phố còn đáng ngán ngẩm hơn bội phần: hai bên đường những ngôi nhà bêtông cốt thép vừa mới xây lẫn đang xây đều không có chút cá tính riêng nào, gạch ngói ngổn ngang, đường phố bụi tung mù mịt, nóng bức bối, lại còn kẹt xe. Nhiều khách du lịch châu Âu khi trông thấy Athens đã lập tức “biến” ngay đến những đảo biển xanh nhà trắng êm đềm đẹp như postcard cách thủ đô Hy Lạp không xa, quả cũng có cái lý riêng của họ.
 |
| Một góc thành Acropolis. (home.online.no) |
Nhưng những khách du lịch vội vàng ấy vì hấp tấp đã bỏ qua những điều kỳ diệu mà ngoài Athens không đâu có được. Có thành phố nào trên khắp châu Âu mà thỉnh thoảng lại bắt gặp ngay dưới bước chân một công trình lộng lẫy bằng đất và đá được xây dựng vài chục thế kỷ trước, được bảo tồn bằng cách phủ kính dày trong suốt lên để người đi đường sững sờ đứng lại chiêm ngưỡng?
Và những công trình như vậy có nhiều đến độ dù muốn dù không, những người kế thừa nền văn minh ấy không thể bảo tồn trọn vẹn được hết mà phải khai quật lên đưa một phần vào viện bảo tàng.
Ở một ga xe điện, bên trong là cả một bảo tàng nhỏ của riêng nó với những vật trưng bày được tìm thấy khi người ta đào xuống để xây dựng ga. Những bình, chậu, chày cối, nữ trang... chạm khắc từ đất đá, gốm, đồng, vàng... Có thứ được làm từ cách đây năm, sáu nghìn năm, trông vẫn tinh xảo đến mức không thể tin được. Chỉ cần một điểm như thế cũng đủ là niềm tự hào của nhiều quốc gia khác, nhưng ở đây không ai buồn để ý. Tại bảo tàng khảo cổ quốc gia Hy Lạp có hàng chục nghìn tác phẩm như thế, thậm chí còn xưa hơn nữa.
Thành Acropolis, còn được gọi là Đá Thiêng (Sacred Rock), là nơi chiêm ngưỡng dễ dàng nhất biểu tượng một thời vàng son của nền văn minh Hy Lạp.
Để đến Acropolis nằm trên đồi cao (đúng như tên gọi bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: acro - trên cao, polis - thành phố), du khách phải băng qua khu phố Plaka thế kỷ 19 hội hè với những kệ bán hàng lưu niệm xinh xắn: bánh xà phòng từ dầu ôliu nguyên chất được làm bằng tay, chuỗi hạt tròn vo bằng đá có vân hơi đục và lọ mật ong vàng óng ngọt ngào. Bên đường đầy những nhà hàng (taverna) có hoa giấy nở đỏ tường nhà cổ quét vôi vàng nâu đặc trưng Địa Trung Hải, bàn trải khăn carô, với những khách du lịch da dẻ rám nắng vui vẻ nói cười.
Cách đây hơn 25 thế kỷ, sau chiến thắng ở cuộc đua marathon đầu tiên của nhân loại vào năm 490 trước Công nguyên, người Athens đã đặt những tảng đá đầu tiên làm nền móng thành Acropolis để tôn thờ vị thần hộ mệnh của thành phố - nữ thần Athena Parthenos. Nhưng 10 năm sau, kỳ công này đã bị người Ba Tư phá hủy. Sau 30 năm tạm ngừng, Pericles bắt tay vào cho xây dựng lại công trình với quy mô hoành tráng gấp nhiều lần.
Khi đứng trên đồi cao từ phía bên kia, trông về Acropolis sừng sững trong những cơn gió lồng lộng, sẽ khó tránh khỏi cảm giác ngậm ngùi khi nhìn Athens hiện đại lô xô bên dưới với nhà cửa xây cất không theo trật tự và những mảng màu xám lấn át cả khu phố cổ nâu vàng, với những cây ôliu xanh lúp xúp. Những tòa nhà chung cư bên ngoài đã xuống cấp, tàn tạ, quần áo phơi lung tung không khác những cuốn phim về thời bao cấp.
Ba ngôi đền nổi tiếng nhất của Acropolis được dựng cách đây mấy nghìn năm: Parthenon, Erechtheion và đền Nữ thần Nike. Trên đỉnh cao nhất sừng sững Parthenon bằng đá cẩm thạch với những hàng cột hơi cong, chỗ thuôn nhọn hai đầu, chỗ phồng lên, cố ý chệch hướng với những quy tắc toán học khắt khe để thổi hồn vào đá cứng. Những trụ ngạch (frieze) chạm khắc thật nhiều hình ảnh tinh xảo: hình những nữ thần Hy Lạp cổ đại, thân hình tuyệt mỹ, đầu đội những cổng vòm, hình những vị thần cưỡi ngựa sống động như đang diễn ra trước mắt...
Đặc biệt hơn cả là bức trụ ngạch dài hơn 150 m, vẽ cuộc diễu hành của 400 người gồm cả người hầu gái, quan tòa, nhạc công và 200 con vật. Vào thời điểm tất cả những bức tượng đều đắp hình thần thánh, việc mô tả người bình thường là một bước đột phá của Đá Thiêng. Chỉ trừ hướng cảng, cả thành phố Athens được bao bọc xung quanh là núi. Gió thổi lùa qua những cột cẩm thạch hiu hắt, những tảng đá "xanh ngời liêu trai" từ vài nghìn năm trước xếp chồng rải rác xung quanh.
Trên chuyến phà về lại đảo Evia, hoàng hôn buông xuống biển xanh nhuộm trời đất mây nước một màu vàng lộng lẫy. Phía bên kia là Athens, cái nôi của một nền văn minh cổ đại đỉnh cao, thành phố mang tới hững cảm xúc đan xen nhau: sững sờ, ngơ ngẩn, thất vọng, tự hào, kính phục, nuối tiếc, vui sướng, buồn bã. Chỉ ở đó trong vòng chưa đầy 24 giờ, nhưng cảm giác thì mà cứ tưởng đã về lại nghìn năm.
(Theo Tuổi Trẻ)
