Dịp lễ tết, đồng bào dân tộc Sán Dìu hiện đang sinh sống ở một số nơi thuộc các huyện Vân Đồn, Cẩm Phả, Hoành Bồ... ở Quảng Ninh lại làm các loại bánh để cúng gia tiên, ăn tết cùng nhau.
Bánh tài lồng ệp
Nguyên liệu làm món bánh bao gồm bột gạo nếp 7 phần, bột tẻ 3 phần trộn với nước đường phên, tạo ra một loại bột dẻo màu vàng. Cái khéo của người làm bánh là sao cho nước đường phên hòa với bột đến đủ độ dẻo quánh, không khô quá mà cũng không vón cục.
Bột được đổ vào khuôn, dưới lót một lần lá chuối, rồi hấp cách thủy với nước gừng. Đến khi lấy chiếc đũa, xiên thử vào khuôn bột mà đầu đũa không bị bột dính nữa thì bánh đã chín. Thông thường, thời gian hấp bánh mất 7 - 8 giờ.
Trước khi bánh chín, người làm chuẩn bị lấy vừng và lạc đã rang chín xát vỏ rắc đều lên trên bề mặt bánh. bánh tài lồng ệp có hình tròn mang theo tín ngưỡng thờ trời đất trong quan niệm của người Sán Dìu.
 |
| Bánh tài lồng ệp có hình tròn, dẻo thơm, màu vàng đậm, thơm mùi gạo nếp quyện vị của lạc, vừng. Ảnh: Thúy Hằng. |
Cứ mỗi dịp lễ tết, trẻ con trong nhà thường háo hức vào bếp xem làm bánh, rồi thích thú với miếng bánh cay cay, thơm lừng mùi gừng, thì đã thấy năm mới sắp về đến cửa.
Bánh bạc đầu
Được làm từ những nguyên liệu sẵn có như nếp, vừng, lạc, bánh bạc đầu mang mùi thơm của gạo nếp, lạc, vừng, vị ngọt nhẹ của đường, dễ ăn mà lại không ngán. Món bánh được chế biến rất mất công: Chọn gạo nếp ngon, ngâm nước cho mềm từ 10 -15 phút, vớt lên để ráo rồi đem giã.
Gạo được đưa vào cối to giã thủ công, dùng rây lọc nhiều lần cho tới khi thành bột nhỏ mịn trắng tinh, sờ thấy mát, luồn qua kẽ tay là đạt. Thường thì khâu này có thể mất tới nửa ngày. Ngày nay có máy nghiền, người Sán Dìu thường dùng máy để rút ngắn thời gian.
 |
| Sở dĩ bánh có tên là bạc đầu bởi sau khi được luộc chín, bánh được lăn qua một lớp bột rang chín bên ngoài. Ảnh: Minh Thanh. |
Sau khi có bột nếp xay mịn, người làm nhào dẻo, nặn thành từng miếng bột nhỏ, làm dẹt, nhồi nhân lạc vừng vào giữa rồi thả vào nồi nước sôi luộc chín cho đến khi từng khối bột nổi lên. Khi ăn thấy mềm, nhìn thấy được cả nhân bên trong.
Không giống nhiều món bánh khác, bánh bạc đầu hoàn toàn không cần chiên rán hay hấp mà chỉ luộc nên ăn ngọt man mát, không béo, người già, trẻ em đều thích. Nếu là khách đường xa mới ăn món này lần đầu, bạn sẽ dễ bị ấn tượng bởi vị thanh, thơm dịu và không dễ ngấy của món ăn.
Kiều Như
